Rok liturgiczny to wspomnienie zbawczego misterium Jezusa Chrystusa w ciągu jednego roku kalendarzowego, rozpoczyna go pierwsza niedziela Adwentu, która przypada między 27 listopada a 3 grudnia. W trakcie  roku przekazywana jest cała historia zbawienia, opisana na kartach Biblii – w dni powszednie w cyklu 2-letnim, w niedziele – w cyklu 3-letnim. Kolejno odsłaniane jest całe Misterium Chrystusa: oczekiwanie, zwiastowanie, nadejście, działalność, śmierć, zmartwychwstanie.

Rok kościelny nie pokrywa się z rokiem kalendarzowym. Chociaż bowiem liczy prawie tyle samo dni i tygodni (52), to jednak rozpoczyna się pierwszą niedzielą Adwentu (koniec listopada lub początek grudnia), a kończy się ostatnią niedzielą uroczystości Chrystusa Króla. Ma on własną strukturę, podziały i święta.

Rok liturgiczny opiera się na zwartej organizacji dni i tygodni. Tworzy on cykl powtarzający się niemal identycznie. Myliłby się jednak, kto by sądził, że rok kościelny, liturgiczny, powstał w jednym dniu, zaplanowany w każdym szczególe przez jakiś sobór czy któregoś z papieży. Powstał on drogą powolnego „rozwoju; procesu, który trwał przez wieki i nie został jeszcze zakończony”. Podobnie jak większość chrześcijańskich instytucji, ma on swoją długą i bogatą historię.

Z całą pewnością od wieku II datuje się zwyczaj obchodzenia w Kościele pamiątki Zmartwychwstania Pańskiego jako osobnego święta, przypadającego w rocznicę tego wydarzenia. Z biegiem lat uroczystość ta staje się centralną w roku liturgicznym Kościoła. Bardzo wcześnie, bo już w wieku III i IV powstaje triduum przygotowawcze do obchodu Wielkanocy, rozszerzone niebawem (wiek IV-V) o cały okres Wielkiego Postu. Rozszerzony także znacznie zostaje czas wielkanocny o dni następujące po uroczystości Zmartwychwstania Pańskiego aż po Pięćdziesiątnicę, czyli do uroczystości Zesłania Ducha Świętego, którą zaczęto wprowadzać już w wieku IV.

W tym samym wieku IV wprowadzona zostaje z wolna do roku kościelnego uroczystość Narodzenia Pana Jezusa, do której także niebawem dojdzie okres przygotowania, rozbudowany zwłaszcza pięknie na Zachodzie w cztery niedziele Adwentu. Tak więc powstały dwa okresy roku kościelnego: wielkanocny i Bożego Narodzenia, organicznie ze sobą związane, bo dotyczące tej samej osoby Jezusa Chrystusa i tej samej tajemnicy – zbawienia rodzaju ludzkiego. Kiedy pierwsza jest tej tajemnicy zapowiedzią i zapoczątkowaniem, to druga jest jej dopełnieniem i ukoronowaniem. Od wieku VII wprowadzono oktawę świąt Bożego Narodzenia.

Kiedy już od wieku I zaczęła się lać nader obficie krew męczeńska, spontanicznie wyłaniać się zaczął w roku Bożym cykl drugi, równoległy: świętych męczenników – Apostołów, biskupów, kapłanów, diakonów i wiernych. Groby tych męczenników zaczęto wyróżniać pieczołowitą troską, tak, aż stały się one z czasem sanktuariami, do których zaczęli wierni pielgrzymować. Co roku zbierano się na tym miejscu spoczynku ich śmiertelnych szczątków dla obchodu wspomnień zmarłych; na grobach ich odprawiano Mszę świętą; od wieku IV zaczęto stawiać im świątynie. Dzień ich bohaterskiej śmierci obchodzono jako dzień ich narodzin dla nieba, pamiątkę odniesionego przez nich zwycięstwa.

Od wieku IV rozpoczyna się również kult świętych wyznawców, a więc tych, którzy całym życiem swoim świadczyli godnie o Jezusie Chrystusie. W tym też czasie wyjątkowo bujnie zaczyna się rozwijać kult Najświętszej Maryi Panny, Matki Zbawiciela świata. Do głosu dochodzi także angeologia, czyli nauka o aniołach i ich kult.

ADWENT – przygotowuje nas do powtórnego przyjścia Chrystusa oraz do obchodów pamiątki narodzin Zbawiciela. Otwiera również nowy rok liturgiczny {kościelny}. Rozpoczyna się od pierwszej niedzieli po uroczystości Chrystusa Króla i trwa do pierwszych Nieszporów Narodzenia Pańskiego. W tym czasie obowiązuje  fioletowy kolor szat liturgicznych jako znak oczekiwania. Tylko podczas Mszy św. roratnich kapłani używają szat w kolorze białym lub niebieskim.

Trwa od 23 do 28 dni i obejmuje 4 kolejne niedziele. Dzieli się na dwie odrębne części:

1. dni do 16 grudnia włącznie – wspominając pierwsze przyjście Chrystusa kierujemy nasze myśli i serca ku radosnemu oczekiwaniu Jego powtórnego przyjścia na końcu czasów. Dni powszednie w tym okresie przyjmują wszystkie obchody wyższe rangą (tzn. wspomnienia dowolne, obowiązkowe, święta i uroczystości);
2. dni od 17 do 24 grudnia włącznie – czas bezpośredniego przygotowania do uroczystości Narodzenia Pańskiego; w tym okresie w dni powszednie można obchodzić jedynie święta i uroczystości.

Niedziele Adwentu mają pierwszeństwo przed wszystkimi innymi obchodami liturgicznymi, nawet tymi w randze uroczystości. I Niedziela Adwentu przypomina nam o obietnicy powtórnego przyjścia Jezusa,

II i III (zwana także Gaudete) mówią o postaci św. Jana Chrzciciela.

Ostatnia, IV Niedziela Adwentu skupia naszą uwagę na osobie Maryi – Matki Boga.
W czasie Adwentu przypada zawsze jedna uroczystość – 8 grudnia obchodzimy uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny.

OKRES BOŻEGO NARODZENIA – rozpoczyna się od I Nieszporów Narodzenia Pańskiego (wieczorem 24 grudnia) i trwa do niedzieli po Objawieniu Pańskim (6 stycznia – Chrzest Pański). Zwyczajowo trwa dłużej – do uroczystości MB Gromnicznej. Obowiązuje biały {złoty} kolor szat liturgicznych – znak wspaniałego Światła, które z nieba zstąpiło na ziemię.

Uroczystość Narodzenia Pańskiego ma własną oktawę – jest jakby „przedłużona” na 8 kolejnych dni (do dnia 1 stycznia włącznie):

• 26 grudnia obchodzi się święto św. Szczepana, pierwszego męczennika
• 27 grudnia obchodzi się święto św. Jana, Apostoła i Ewangelisty
• 28 grudnia obchodzi się święto świętych Młodzianków
• 29-31 grudnia są dniami oktawy Narodzenia Pańskiego
• w niedzielę przypadającą w oktawie Narodzenia Pańskiego obchodzi się święto Świętej Rodziny: Jezusa, Maryi i Józefa (w latach, w których Narodzenie Pańskie wypada w niedzielę, święto to obchodzi się 30 grudnia, bez I Nieszporów).
• 1 stycznia, w ostatnim dniu oktawy, przypada uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi.

Niedziela między 2 a 5 stycznia to II Niedziela po Narodzeniu Pańskim. 6 stycznia obchodzi się uroczystość Objawienia Pańskiego. Niedziela po tym święcie to święto Chrztu Pańskiego, które kończy okres Narodzenia Pańskiego.

OKRES WIELKIEGO POSTU – przygotowuje nas do uroczystości Paschy /Wielkanocy/, rozpoczyna go Środa Popielcowa i trwa 40 dni – do Mszy św. Wieczerzy Pańskiej (Wielki Czwartek).

Wielki Post trwa 40 dni i rozpoczyna się zawsze w Środę Popielcową. Jej data zależy od daty uroczystości Zmartwychwstania Pańskiego. W Środę Popielcową kapłani na znak pokuty i umartwienia posypują nasze głowy popiołem. Do dobrego przeżycia tego czasu pomagają nam modlitwa, post i jałmużna. W niedziele Wielkiego Postu odprawiane są Gorzkie Żale, a w piątki – nabożeństwa Drogi Krzyżowej. W tym okresie w liturgii nie odmawia się hymnu „Chwała na wysokości Bogu”, „Ciebie, Boże, chwalimy” oraz aklamacji „Alleluja”.

Wspomnienia obowiązkowe, przypadające w czasie Wielkiego Postu, można obchodzić jedynie jako wspomnienia dowolne. W tym czasie obchodzimy ponadto:

• 4 marca – święto św. Kazimierza, królewicza
• 19 marca – uroczystość św. Józefa, Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny
• 25 marca – uroczystość Zwiastowania Pańskiego

Do okresu Wielkiego Postu nie wlicza się sześciu niedziel, będących – jak w ciągu całego roku – bardziej radosnymi wspomnieniami Zmartwychwstania. Ostatnia niedziela Wielkiego Postu jest nazywana Niedzielą Palmową Męki Pańskiej. Rozpoczyna ona okres Wielkiego Tygodnia – czasu bezpośrednio poprzedzającego Święte Triduum Paschalne – święta wielkanocne. Wielki Post kończy się w Wielki Czwartek przed sprawowaną wieczorem Mszą Wieczerzy Pańskiej.

W okresie Wielkiego Postu obowiązują szaty liturgiczne w kolorze fioletowym – znak nawrócenia, wysiłku potrzebnego do naśladowania Jezusa.

ŚWIĘTE TRIDUUM PASCHALNE – Rozpoczyna się ono od Mszy Wieczerzy Pańskiej, sprawowanej wieczorem w Wielki Czwartek, ma swoje centrum w najbardziej uroczystej z liturgii – liturgii Wigilii Paschalnej w Wielką Noc, a kończy I Nieszporami uroczystości Zmartwychwstania Pańskiego.

Te trzy dni stanowią jeden wspólny obchód liturgiczny; żadna z liturgii tych dni nie kończy się błogosławieństwem czy rozesłaniem. Kościół w sposób szczególny trwa w tym czasie przy Chrystusie, kontemplując tajemnicę Jego męki, śmierci i zwycięskiego powstania z martwych. Święta wielkanocne trwają więc od wieczora Wielkiego Czwartku (!).

OKRES WIELKANOCY – Zmartwychwstanie Jezusa jest najważniejszym wydarzeniem dla chrześcijan. Obejmuje 50 dni – od Niedzieli Zmartwychwstania do Niedzieli Zesłania Ducha Świętego. Biały kolor szat liturgicznych oznacza światło Chrystusa Zmartwychwstałego.

 Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego jest obchodem ruchomym (patrz – Tabela świąt ruchomych). Wyznacza się ją na pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni księżyca (która przypada około 21 marca). Stanowi ona I Niedzielę Wielkanocną. Przez kolejnych 8 dni trwa oktawa uroczystości Zmartwychwstania. Jej ostatnim dniem jest II Niedziela Wielkanocna, czyli Miłosierdzia Bożego. Dni oktawy mają rangę uroczystości Pańskich.

Przez 50 dni po uroczystości Zmartwychwstania trwa Okres Wielkanocny, w którym Kościół raduje się ze zwycięstwa Chrystusa. W kościele obok ołtarza stoi paschał, baranek wielkanocny, figura Jezusa Zmartwychwstałego oraz krzyż z czerwoną stułą.

Czterdziestego dnia po Zmartwychwstaniu Pańskim, zawsze w czwartek, obchodzi się uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego. W Polsce od 2003 r. jest ona przeniesiona na następującą po tym czwartku niedzielę – a więc na VII Niedzielę Wielkanocną. Dni powszednie po tej uroczystości aż do następnej soboty włącznie stanowią czas przygotowania i oczekiwania na Zesłanie Ducha Świętego – Pięćdziesiątnicę. Ta uroczystość kończy Okres Wielkanocny.

Dni powszednie od poniedziałku po II Niedzieli Wielkanocnej do soboty przed uroczystością Zesłania Ducha Świętego włącznie przyjmują wszystkie obchody liturgiczne wyższej rangi (wspomnienia dowolne i obowiązkowe, święta i uroczystości). W ciągu tych 50 dni radości przypada wiele ważnych świąt i uroczystości:

• 23 kwietnia – uroczystość św. Wojciecha, biskupa i męczennika, głównego patrona Polski
• 25 kwietnia – święto św. Marka, Ewangelisty
• 29 kwietnia – święto św. Katarzyny Sieneńskiej, dziewicy i doktora Kościoła, patronki Europy
• 3 maja – uroczystość Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski, głównej Patronki Polski
• 6 maja – święto świętych Apostołów Filipa i Jakuba
• 8 maja – uroczystość św. Stanisława, biskupa i męczennika, głównego patrona Polski
• 14 maja – święto św. Macieja, Apostoła
• 16 maja – święto św. Andrzeja Boboli, kapłana i męczennika, patrona Polski
• 31 maja – święto Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny.

UROCZYSTOŚĆ ZESŁANIA DUCHA ŚWIĘTEGO (Pięćdziesiątnica nazywana inaczej Zielonymi Świątkami) – obchodzona na pamiątkę zesłania Ducha Świętego na Apostołów w jerozolimskim Wieczerniku. Ta niedziela kończy okres Wielkanocy. W tym dniu kapłani sprawują liturgię w szatach koloru czerwonego /znak ognia Ducha Świętego/.

CZAS ZWYKŁY W CIĄGU ROKU – obejmuje 34 (33) tygodnie. Rozpoczyna się w poniedziałek po Niedzieli Chrztu Pańskiego i trwa do wtorku przed Środą Popielcową. Powtórnie zaczyna się w poniedziałek po Niedzieli Zesłania Ducha Świętego i kończy przed pierwszymi Nieszporami I Niedzieli Adwentu. W tym czasie przypadają m.in. uroczystości: Najświętszego Ciała i Krwi Pańskiej (Boże Ciało), Chrystusa Króla wszechświata. Szaty liturgiczne w tym okresie mają kolor zielony – to znak nadziei, która nas ożywia w drodze do królestwa Bożego.

 Oprócz okresów mających własny charakter w roku liturgicznym pozostaje 33 lub 34 tygodnie. W tym czasie obchodzi się misterium Chrystusa w jego pełni, zwłaszcza w niedziele. Okres Zwykły składa się z dwóch części: pierwsza rozpoczyna się w poniedziałek po święcie Chrztu Pańskiego i trwa do wtorku przed Środą Popielcową (obejmuje około 4-6 tygodni). Powtórnie Okres Zwykły zaczyna się w poniedziałek po uroczystości Zesłania Ducha Świętego i kończy przed I Nieszporami I Niedzieli Adwentu. W ostatnią niedzielę roku liturgicznego obchodzi się uroczystość Jezusa Chrystusa, Króla Wszechświata.

W Okresie Zwykłym obchodzi się m.in. następujące święta i uroczystości:

• 25 stycznia – święto Nawrócenia św. Pawła, Apostoła
• 2 lutego – święto Ofiarowania Pańskiego
• 14 lutego – święto świętych Cyryla, mnicha, i Metodego, biskupa, patronów Europy
• 22 lutego – święto Katedry św. Piotra, Apostoła
• poniedziałek po Zesłaniu Ducha Świętego – święto Najświętszej Maryi Panny, Matki Kościoła
• czwartek po Zesłaniu Ducha Świętego – święto Jezusa Chrystusa, Najwyższego i Wiecznego Kapłana
• niedziela po Zesłaniu Ducha Świętego – uroczystość Najświętszej Trójcy
• czwartek po uroczystości Najświętszej Trójcy – uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa
• piątek po drugiej niedzieli po Zesłaniu Ducha Świętego – uroczystość Najświętszego Serca Pana Jezusa
• 24 czerwca – uroczystość Narodzenia św. Jana Chrzciciela
• 29 czerwca – uroczystość świętych Apostołów Piotra i Pawła
• 3 lipca – święto św. Tomasza, Apostoła
• 11 lipca – święto św. Benedykta, opata, patrona Europy
• 23 lipca – święto św. Brygidy, zakonnicy, patronki Europy
• 25 lipca – święto św. Jakuba, Apostoła
• 6 sierpnia – święto Przemienienia Pańskiego
• 9 sierpnia – święto św. Teresy Benedykty od Krzyża, dziewicy i męczennicy, patronki Europy
• 10 sierpnia – święto św. Wawrzyńca, diakona i męczennika
• 15 sierpnia – uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
• 24 sierpnia – święto św. Bartłomieja, Apostoła
• 26 sierpnia – uroczystość Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej
• 8 września – święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
• 14 września – święto Podwyższenia Krzyża Świętego
• 18 września – święto św. Stanisława Kostki, zakonnika, patrona Polski
• 21 września – święto św. Mateusza, Apostoła i Ewangelisty
• 29 września – święto świętych Archaniołów Michała, Gabriela i Rafała
• 18 października – święto św. Łukasza, Ewangelisty
• 28 października – święto świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza
• ostatnia niedziela października – uroczystość rocznicy poświęcenia własnego kościoła
• 1 listopada – uroczystość Wszystkich Świętych
• 2 listopada – wspomnienie wszystkich wiernych zmarłych
• 9 listopada – święto rocznicy poświęcenia Bazyliki Laterańskiej
• 30 listopada – święto św. Andrzeja, Apostoła

*******************************************************************************

Kolory w liturgii:

Kolor fioletowy — symbolizuje oczekiwanie, nawrócenie, wysiłek naśladowania Jezusa Chrystusa, żałoby. Używany w okresie Adwentu, Wielkiego Postu, Dzień Zaduszny i podczas mszy św. za zmarłych.

Kolor czerwony  —  obowiązuje w Niedzielę Palmową, Wielki Piątek, uroczystość Podwyższenia Krzyża Świętego oraz w dni poświęcone apostołom i męczennikom.

Kolor biały /złoty, srebrny/ — używany podczas Mszy św. Wieczerzy Pańskiej w Wielki Czwartek, uroczystości ku czci Chrystusa, NMP i świętych. Symbolizuje światło i radość.

Kolor zielony – to znak nadziei, która nas ożywia w drodze do królestwa Bożego.

https://brewiarz.pl/

**********************************************

RANGA OBCHODÓW LITURGICZNYCH

• Niedziele i uroczystości
• Święta
• Wspomnienia obowiązkowe
• Wspomnienia dowolne
• Dni powszednie